يكي از بارزترين روشهايي كه انسان با آن ابراز وجود مي كند لباس است .طرح ها پنجره اي به شخصيت ،خلق و خو و حتي آرزوهاي فرد ارائه مي دهند. طرح هاي لباس پيامدهاي روان شناختي و اجتماعي دارند كه هم بر نحوه درك ما از ديگران و هم درك ديگران از ما تاثير دارد. انواع طرح ها مانند راه راه ،گلدار،خال خالي،حيوانات و… بر ويژگي هاي شخصيتي،رفتار و تعاملات اجتماعي افراد اثرگذار هستند.
نقشها هزاران سال است كه فاكتورمهمي در هنر ،معماري و طراحي بوده و استفاده از آنها در هنرهاي تجسمي از نظر ارزشهاي احساسي و معنايي آن طور كه بايد مورد تجزيه و تحليل قرار نگرفته است.ارتباط ظريف آنها با ناظران انساني بطور سيستماتيك بايد مورد بررسي قرار بگيرد.آنها بخش مهمي از داستان زيبايي شناسي هستند كه بر روي اشيا بسيار متنوعي در سبك هاي متعدد ظاهر شده اند.از سبك هاي كلاسيك يوناني و مصري كه معمولا ساده و هندسي بودند تا نقش هاي پيچيده و غير خطي.
طرح و نقش ها از طيف گسترده اي از فرهنگ ها منشا مي گيرند و نشان مي دهند بسياري از آنها مفاهيم عاطفي پيچيده اي دارند كه از كيفيت شكل و ساختار بنيادي آنها مشتق شده است.
طرح راه راه: نظم ، اعتماد به نفس و استحكام
خطوط راه راه سابقه طولاني در مد دارند. معمولاً در لباسهای رسمی و کاربردی مورد استفاده قرار میگیرند. طرح راه راه به ويژه راه هاي عمودي و افقي،به دقت و ساختار اشاره دارند. راه هاي عمودي معمولا احساس بلندتري و باريك تري مي دهند و به همين دليل به افراد اعتماد به نفس و قدرت القا مي كنند.هرچند خطوط عمودی اندام را بلندتر و زیباتر نشان میدهد، اما باید به ضخامت خطوط نیز توجه کرد؛ زیرا ضخامت آنها میتواند نشان دهنده چاقی یا لاغری باشد.
افرادي كه لباسهاي راه راه مي پوشندمعمولا داراي شخصيت متين، با اعتماد به نفس و دقيق هستند و به جزئيات توجه مي كنند. اين طرح نشان مي دهد كه فرد داراي شخصيتي ساختارمند و سازمانده است ،در زندگي خود به دنبال نظم و كنترل بوده با صفا و باهوش است و احتمالا در محيط هاي حرفه اي و اجتماعي به خوبي عمل مي كند .فردي كه لباسي با راه هاي تيز و متقارن مي پوشد ممكن است شخصي روشمند، قاطع، و حتي جاه طلب باشد. راه راه هاي افقي اغلب احساس جسورانه ، تداعي قدرت و اعتماد به نفس دارند ،در حالي كه راه هاي عمودي اغلب با ظرافت و پيچيدگي همراه هستند.این خطوط برخلاف خطوط عمودی، از لحاظ حسی وسعت، سکون، آرامش و عدم هیجان را انتقال میدهند.
الگوهاي هندسي : دقت ، نظم و هوش تحليلي ، اعتماد
طرح هاي هندسي مانند مربع،مثلث و دايره ها به دليل خطوط صاف و دقيقشان احساس نظم و ترتيب و هدفمندي مي دهندو نشان مي دهند كه پوشنده لباس براي ثبات ارزش قائل است اين طرحها نشان دهنده فردي با شخصيت ،مرتب و سازمان يافته است. افرادي منطقي و تحليلي،منضبط و تحليل گر هستند آنها تمايل دارند كه به جزئيات توجه كنند و در مواجهه با مشكلات ، راه حل هاي دقيق و منطقي پيدا كنند. تعادل ذاتي در الگوهاي هندسي مي تواند احساس امنيت را براي پوشنده ايجاد كند .
طرح نقطه اي:بازيگوشي ، معاشرت، خوش بيني
طرح خال خالي در مدهاي قديمي ديده مي شود دايره هاي كوچك و تكرار شونده اغلب با جواني ، خوش بيني و حس سرگرمي همراه است. تداعي بازيگوشي دارد كه مي تواند نشان دهنده نگرش شاد نسبت به زندگي باشد. افرادي كه از اين طرح استفاده مي كنند ممكن است برون گرا،خوش برخورد و اجتماعي تلقي شوند.طبيعت طرح خال دار،فضايي شاد ايجاد مي كندو دعوت به تعاملات مثبت و ارتباطات باز دارد معمولا با رنگ هاي شاد و سرزنده همراه است.اين طرح ها مي گويند صاحب لباس ، فردي باز، سرزنده و دوست داشتني است.
در نقاط بزرگ تر و پر رنگ تر ممكن است حس خلاقيت و اصالت را القا كنند در حالي كه نقاط كوچك تر و محدودتر مي توانند شخصيتي محتاط تر را نشان دهند. در هر صورت ،افرادي كه خال خالي مي پوشند اغلب افرادي خونگرم،دوستانه و سازگار هستند و مايل به پذيرش تجربيات جديد و فرصتهاي اجتماعي هستند.نشان مي دهدكه روابط اجتماعي براي پوشنده لباس مهم بوده، مايل است ارتباط مثبت و شاد با ديگران داشته باشد ودر جمعها جلب توجه كند.
چاپ گل: گشودگي عاطفي و رمانتيسم
الگوهاي گل از قديم به عنوان نماد زيبايي و لطافت شناخته شده اند. شايد معروفترين نماد زيبايي،عاشقانه و ارتباط با طبيعت باشد. علاقمندان به اين طرح نوعا افرادي همدل، حساس،دلسوز ، ملايم و عاطفي هستند.
اين چاپها مي تواند نشان دهنده تمايل زيادي به زيبايي و رشد باشد كه نشان از توجه فرد به محيط و روابط خود است. چاپهای گلدار اغلب به شکل زنانه تر دیده می شوند، اما همیشه اینطور نیست. مردانی که طرح های گلدار را انتخاب می کنند، ممکن است این کار را براي ابراز خلاقيت انجام دهند. انتخاب پوشیدن گل می تواند نشان دهنده شخصیتی باشد که با جنبه عاطفی خود در ارتباط است، شخصیتی که برای صلح،آرامش و دنیای طبیعی ارزش قائل است. در عین حال، طرح های گل ممکن است نمایانگر یک دیدگاه رمانتیک یا ایده آل باشد، زیرا اغلب با نرمی عشق و محبت همراه است.علاقمندان به اين طرح ها معمولا افرادي هستند كه احساسات خود را به راحتي نشان مي دهند .
چاپ حيوانات: جسارت و اعتماد به نفس
نقش هاي حيوانات مانند خال پلنگ،راه راه گورخر يا پوست مار ،اغلب با جسارت ،اعتماد به نفس و حس ماجراجويي همراه است.اغلب علاقمندان به اين طرح ها شخصيتي قوي، برجسته و پر انرژي دارند كه از توجه به خود لذت مي برند. استفاده از طرح هاي حيواني مي تواند بيانگر فرديت باشد و نشان مي دهد پوشنده از برجسته شدن و پذيرش ويژگي هاي خاص آنها نمي ترسد. اين طرحها حاكي از شخصيتي قاطع،مستقل و مايل به ريسك هستند. علاقمندان به اين طرح ها ممكن است افرادي توجه طلب ،برون گرا و به دنبال تعامل با ديگران و ايجاد اثرگذاري قوي نيز باشند.در چاپهاي تكرار شونده مي تواند جنبه بازيگوش يا شيطنت آميز شخصيت باشد زيرا در درون اين نقش ها مفهوم وحشي و رام نشده خاصي وجوددارد.
الگوهاي انتزاعي و هنري : خلاقيت و فرديت
لباسهايي با طرحهاي نامتقارن و يا آوانگاردعموما شامل شكلها و خطوط غير معمول ، رنگهاي تركيبي و طرحهاي آزاد هستند كه هيچگونه معنا يا شكل مشخصي ندارند. اغلب براي كسانيكه خود را خلاق و غير متعارف ميدانند جذاب است. پوشندگان اين طرحها معمولا تمايلات هنري خود را مي خواهند بيان كنند و از هنجارهاي اجتماعي رهايي يابند. علاقمندان به طرح انتزاعي تمايل دارند منحصر به فرد ديده شوند و احتمالا رويكردي غير سنتي براي حل مسئله اتخاذ ميكنند كه گاهي غير قابل پيش بيني است. اغلب شخصيتهاي آزاد انديش و خلاق دارند و به دنبال شكستن قوانين و چارچوبهاي سنتي هستند .به تفكر جديد و جالب علاقه دارند و مي خواهند كه خود را به شيوه اي متفاوت از ديگران معرفي كنند.
ممكن است افرادي روشنفكر ،تخيلي و اصيل ديده شوند. اين طرحها براي افرادي جذاب است كه شخصيت خلاق، فردگرا و جستجو گر دارند و معمولا به دنبال راه هاي جديد و نوآورانه براي ابراز خود هستند.
شطرنجي و تارتان: سنت و قابليت اطمينان
الگوهاي چهارخانه و تارتان يا به عبارتي پيچازي معمولا با گذشته ارتباط دارد . اغلب در زمينه هاي رسمي تر يا روستايي تر ديده ميشوندو حسي از آرامش و راحتي خاصي را منتقل مي كنند.معمولا نشان دهنده تاريخ وسنت هستند و در لباسهاي كژوال يا كلاسيك استفاده ميشوند. همچنين نشان دهنده علاقه و ترجيح فرد به ثبات و راحتي در لباس است.
علاقمندان به اين طرح ها معمولا قابل اعتماد، واقع بين و سازگار تلقي مي شوند و از يك سبك زندگي منظم و قابل پيش بيني لذت مي برند. به روابط نزديك و ثابت اعتقاد دارند.شخصيت هايي كه براي سنت ارزش قائل هستند اما از به چالش كشيدن هنجارها نيز نمي ترسند.
طرح چرم و جير: استقلال ،قدرت و نافرماني
لباسهايي كه از جنس چرم و جير ساخته شده اند ، به طور معمول حس قدرت و استقلال مي دهند. نوعا در لباسهاي خاص و شهري مانند كت هاي چرم يا شلوارهاي جير به چشم ميخورند .
بيشتر به افرادي كه دنبال ابراز قدرت يا فرديت هستند ،تعلق دارند. افرادي كه از چرم يا جير در لباس هاي خود استفاده مي كنند معمولا شخصيت هاي مستقل و قوي دارند. اين افراد تمايل دارند خود را از ديگران متمايز كرده و به دنبال زندگي همراه با قدرت و اختيارباشند. اين طرح ها به ويزه براي كساني كه شخصيت مستقلي دارند و از محدوديت ها فرار مي كنند ،جذاب است.
طرح هاي زاويه دار
يك خط زاويه دار يا ناهموار با كلماتي مانند جدي و سخت مرتبط است . طرح 1 و 2هر دو شكل مارپيچي دارند .الگوي 1 زاويه دار است و از نظر معنايي پيچيدگي دارد و از نظر احساسي و عاطفي با الگوي 2 كه با خشم و تحقيرهمراه است تشابه داشته احساسات منفي را تداعي مي كنند. شماره 1 عصبي و عدم قطعيت و شماره 2 غم و اندوه و اختلال را منتقل مي كنند. خطوط زاويه دار خطوط مهیج و اغراقآمیزی هستند که توجه بیشتری را به خود جلب میکنند.
(1) (2)
طرح هاي 3 و 4 هر دو حس منفي دارند كه معناي عصبي بودن و ترس را مي توان از آنها دريافت كرد.
(3) (4)
طرح هاي زاويه اي غالبا از نظر معنایی با مفا هیم «قدر ت»،« عصبي بودن» و در مواردي با «گیجي» و «بي ثباتی» همراه هستند.
طرح هاي منحني
الگو های مبتنی برمنحني ها هميشه با عواطف مثبت و كلمات ملايم مرتبط هستند.منحني هاي بزرگ تداعي احساسا ت “شاد ی”، “عشق”، “آرامش”تداعي عنصر و انرژي آ ب یاسیالا ت هستند. انرژي آب روان مي تواند با هيجان و شادي ناشي از احساس عشق و محبت مرتبط باشد.
ویژگیهای خطوط منحنی شامل آرامش، هماهنگی و ملایمت است.باعث جلب توجه به سمت مرکز دایره میشوند و حس جنبش را به افراد منتقل میکنند. خطوط منحنی با «اعتماد» ،«قدر ت»، «امنیت» و «استحکام» مرتبط هستند.
( 5) (6)
اشكال موجي با موجهاي مكرر به راحتي مي توانند مثبت بودن را تداعي كنند.
شماره 5 گرايش متوسط به سمت احساسات مثبت با مفاهيم ارامش،عشق،محبت را در ذهن ايجاد مي كند. هر چه انحنا خط منحنی کمتر باشد، ظاهر ملایمتر و آرامتر به نظر میرسد. شماره 6 گرايش قوي به سمت احساسات مثبت آرامش ،خلسه، عشق و شادي دارد.
(7) (8)
شماره 7 گرايش ضعيف به احساسات مثبت هوشياري ،اعتماد و آرامش و شماره 8 گرايش به احساسات مثبت اعتماد،پذيرش،خوش بيني و آرامش را تداعي مي كنند.
ناظران بيشتر به سمت طرح هاي انحنادار كشيده مي شوند اما لزوما از طرح هاي زاويه دار دوري نمي كنند.پهناي خطوط منحني در چاق ديده شدن فرد اثرگذار است.
نتيجه گيري:
طرح هاي لباس ها فراتر از انتخاب يك طرح براي لباس هستند آنها نوعي تجلي شخصيت و ارتباط غير كلامي برقرار مي كنند و هويت فرد را بيان مي كنند.اين طرحها منعكس كننده ويژگي هاي روان شناختي عميق تر و تمايلات اجتماعي هستند. با نگاه به طرح لباس يك فرد سرنخ هايي درباره خلق و خو، رفتار و حتي اينكه چگونه مي خواهد توسط دنيا درك شود را ارائه مي دهد. از آنجايي كه افراد مي خواهند از طريق لباس هايشان با چه كسي در ارتباط باشند،نقش هايي كه انتخاب مي كنند بازتابي از زندگي دروني انهامي شود و جنبه هايي از شخصيت آنها در اين فرايند آشكار شده و در نتيجه بر نحوه تعاملات اجتماعي فرد اثرگذار مي شود.
منابع:
The Emotive Qualities Of Patterns :Insights For Design
Urquhart, Lewis William Robert; Wodehouse, Andrew
The Impact of Clothing Patterns on Personality: How Fashion Shapes Self-Perception
and Social Identity